Waarom is het zo moeilijk?

Om te weten hoe je mensen in beweging krijgt, moet je weten wat ze tegenhoudt. Yousri begeleidt al vele jaren organisaties en teams bij grote veranderingen en ziet: ‘Mensen vinden het moeilijk om los te laten wat er is en om ruimte te maken voor iets nieuws. Ze ervaren dat vaak niet zo en denken dat het alleen de ander is die niet mee wil. Er is een confronterende vraag die ik vaak stel: ‘Wat zou je willen veranderen?’ En dan: ‘Wat heb jij daar zelf toe nu toe voor gedaan?’ Dan blijft het vaak stil. Angela Eijlander is gedreven door groei en veranderen en zij ziet ook: ‘Je weet wat je hebt, niet wat je krijgt. Dat maakt verandering voor veel mensen eng. Daarom heeft verandering en innovatie gerichte aandacht nodig.’

Het voelen van de noodzaak

Yousri en Angela combineren hun inzichten onder andere in colleges die ze samen op Nyenrode Business Universiteit geven. Hij vooral vanuit de theorie, zij vanuit de praktijk. Wat is het allerbelangrijkste dat zij studenten meegeven? Yousri: ‘Dat verandering noodzakelijk is en dat je vooral die noodzaak moet ervaren. Elke verandering start vanuit ongemak, vanuit zeker weten: zo kan het niet langer. Dat moet je voelbaar maken, liefst voordat een situatie nijpend is. Kijk naar de wereld om je heen en hoe die verandert en vraag je af: hoe kan ik hierin als bedrijf relevant blijven? Wat moet ik daarvoor nú doen? Als je dat kunt overbrengen op de mensen om je heen, heb je de belangrijkste stap gezet.’

Dat ervaart Angela ook in de praktijk. ‘SNS is nu heel bewust bezig om een shift te maken van een ‘gewone’ bank naar een brede financiële dienstverlener die bijvoorbeeld ook diensten levert op het gebied van belastingen en taxaties. Juist om te zorgen dat we over tien jaar ook nog onderscheidend en waardevol zijn voor onze klanten. Bij Centraal Beheer ben ik betrokken geweest bij een vergelijkbaar verandertraject.’

Van ongemak naar verlangen

In zijn boek ‘De strategie van de kreeft’ (winnaar PIM Literatuurprijs 2021) gebruikt Yousri de metafoor van de kreeft. Die moet op een bepaald moment zijn pantser vernieuwen en legt daartoe eerst het oude pantser af; een kwetsbare fase. ‘Dat geeft aan dat verandering best een beetje pijn mag doen,’ verduidelijkt hij. ‘Elke verandering start vanuit ongemak, vanuit de wetenschap dat het anders moet. Daarmee krijg je mensen in beweging. Maar je moet niet in die negatieve boodschap blijven hangen. Daarom wil je dat ombuigen naar verlangen: waar wil je naartoe, hoe goed wordt het dan? Daarmee houd je mensen in beweging. Daar is verbeeldingskracht voor nodig. Als je verandering wilt veroorzaken, moet je zowel het ongemak als het verlangen voelbaar maken.’

De trotsknop

Die theorie kunnen we wel volgen, maar hoe breng je dit in praktijk? Angela heeft daarbij een hele belangrijke tip: druk de trotsknop in. ‘Innoveren en veranderen doe je niet alleen om het resultaat, maar ook om de beweging en de trots die daardoor ontstaan. Als mensen trots zijn op hun bedrijf en op wat ze doen, geeft dat zo veel energie. Dat brengen ze ook over op klanten, en zo ontstaat er een beweging die niet te stuiten is.’ Maar ook al is dat zo, toch komt de dagelijkse praktijk vaak tussenbeide. ‘Nu is het bij SNS bijvoorbeeld heel druk met mensen die hun hypotheek nog willen oversluiten. Het is lastig om tijd te maken voor veranderingen als er mensen in de rij voor de deur staan. Daar moet je heel bewust ruimte voor creëren.’

Hoe organiseer je het?

‘Als mensen zijn we heel goed in uitstellen,’ ziet Yousri ook in zijn adviespraktijk. ‘Alleen het besef aanwakkeren dat het anders moet, is dan ook niet genoeg. Je moet ruimte organiseren voor groei en vernieuwing. Hoe dat het beste kan, hangt van de situatie af. Soms moet je een nieuwe entiteit creëren, aan de rand van de organisatie, een vrijplaats waar mooie dingen bedacht worden die je daarna de organisatie inbrengt. Soms moet je de ruimte juist scheppen in het hart van de organisatie, om iedereen direct te betrekken bij de veranderingen.’ Angela Eijlander gaat op 4 juli daar interessante voorbeelden van geven. Binnen SNS Bank krijgt de verandering nu een plaats midden in de operatie, vertelt ze: ‘Drie teams runnen de business, drie teams runnen de transformatie. Zo weten we zeker dat beide belangrijke activiteiten doorgaan.’

Alles begint bij mensen

De moeite en het succes van veranderingen hebben dezelfde bron: mensen. Daarom sluit Yousri af met twee tips om verandering vleugels te geven. ‘Ten eerste, schep een veilige omgeving voor feedback – over een weer. Dus geen jaarlijks functioneringsgesprek, maar steeds ruimte om duidelijk te maken waar we heen willen, wat we samen willen bereiken, wat daarvoor nodig is. Ten tweede, geef mensen verantwoordelijkheid voor de verandering. Als mensen zelf aan het stuur zitten, maakt dat het werk leuker en veranderen dingen sneller. De tijd dat je van bovenaf een vernieuwing oplegde en wachtte tot die was doorgedruppeld is echt voorbij. Je moet samen aan de slag.’

Zelf leidinggeven aan transformaties

Yousri Mandour en Angela Eijlander geven op 4 juli 2022 een duo-presentatie met veel praktijkvoorbeelden bij de bijeenkomst van PIM ‘Organiseer beweging’. De middag wordt afgetrapt door Jobbeke de Jong, oprichter/eigenaar van Tachles, interventionist in organisaties en auteur van het boek Competente mensen incompetente teams. Zij laat zien hoe je met minimale inspanning maximaal resultaat in samenwerking faciliteert en hoe je transitieprocessen in goede banen leidt. Zij beschouwt daarbij het team als een levend wezen, een organisme. Deze systemische visie werpt nieuw licht op veranderprocessen en legt een fundament voor interventies die werkelijk verschil maken.

Meer informatie en inschrijven voor het event

Over de geïnterviewden

Yousri Mandour is partner bij Lobster Company. Hij inspireert en begeleidt profit en non-profit organisaties in hun transformatie naar een nieuwe toekomst. Yousri verzorgt executive education op onder andere Nyenrode, UvA en Hotelschool The Hague en is co-auteur van ‘De strategie van de kreeft’ en 'Zo vernieuw je je businessmodel'.

Angela Eijlander is sinds januari 2022 directievoorzitter van SNS Bank. Ze staat hier aan het roer van de nieuwe koers die draait om aandacht: ‘eerst de mens, dan het geld’. Angela is een energieke, optimistische en ondernemende leider. Ze is sterk gericht op het behalen van resultaten in combinatie met een mensgerichte stijl.